Aan een laan vol hoge bomen in Renkum ligt “De Ommuurde Tuin” van Esther Kuiler. Een idyllischere entree is bijna niet denkbaar: aan de ene kant van de tuin begint het bos en aan de andere kant meandert een kabbelende beek. Via een groen, houten hek en wandelend langs een prachtige oude muur bereik ik de poort van de tuin. Eenmaal binnen waan ik me in een oase van ontluikend groen, creativiteit, visie en gevoel… want één ding is meteen duidelijk: Esther tuiniert vanuit haar hart.
“Welkom!”, zegt ze hartelijk en met twee glazen vlierbloesemlimonade nestelen we ons aan een van de tafels tegenover de tuinwinkel. “Je hond moet wel op het terras blijven hoor, want ik houd m’n tuin graag schoon!”. Gelijk heeft ze. Alles staat er immers prachtig bij en bezoekers komen niet alleen om de planten te bekijken, een praatje te maken en de sfeer te proeven, maar ook om vers geoogste, onbespoten groenten en fruit te kopen.
De moestuin van koning Willem III
Esther’s ogen lichten op. “Ja, deze tuin en het omringende landgoed zijn vanaf 1880 eigendom geweest van Willem III. Hij liet de tuin inrichten voor zijn veel jongere vrouw Emma, met het idee dat zij daar – als hij er niet meer zou zijn – heerlijk rustig weduwe zou kunnen zijn. Een “weduwegoed” noemde je dat. Nadat Willem III overleed moest Emma echter naar Den Haag om te regeren. Zij kreeg het juist heel druk!”.
Koningin-regentes Emma heeft het landgoed en de tuin nog een paar jaar aangehouden en er toen een sanatorium voor TBC patiënten laten bouwen. Het geheel heeft ze daarna geschonken aan het Nederlandse volk. Vanaf dat moment kreeg de plek de naam “Oranje Nassau‘s Oord”. Dit voormalige sanatorium is nu, anno 2015, een verpleeghuis en hersteloord. De tuin – in totaal 1 hectare groot – heeft nog een tijdje als moestuin voor het sanatorium gediend, maar de koninklijke portemonnee ontbrak en het bleek al gauw niet rendabel meer te zijn. De ooit strak uitziende “theetuin van Emma” raakte in verval, veranderde in een kerstbomenkwekerij en lag er daarna jarenlang verwaarloosd bij als braakliggend terrein. Het enige wat nog over was van de oude moestuin was de muur en een oude perenboom. Tot het jaar 1999, toen Esther Kuiler – pas afgestudeerd bodemkundige – over de muur heen keek en haar hart aan de plek verloor. Ze onderzocht of ze het kon pachten en besloot om de tuin nieuw leven in te blazen.
“Vooral de kerstbomenkwekerij was heel slecht voor de bodem, van de oude tuinbouwgrond was vrijwel niets meer over toen we hier begonnen”, vertelt Esther. “We vinden ook nog regelmatig scherven van de glazen druivenkas die er ooit stond en pijpenkopjes en stukken serviesgoed”. Hoe romantisch het ontdekken van zo’n “geheime tuin” ook lijkt, het is enorm veel werk geweest om het door onkruid overwoekerde terrein weer in een gezonde moestuin te veranderen.
Vanaf het prille begin is het Esther’s intentie geweest om “De Ommuurde Tuin” met anderen te delen. “Het is zo’n mooie plek, daar wil je mensen van laten meegenieten”. En dat doet ze dan ook: rondleidingen, kookworkshops, open dagen, evenementen zoals het “midzomernachtdiner”, een oogstfeest, groente-abonnementen en een jaarlijkse plantjesmarkt staan allemaal op de agenda. Bovendien is iedereen van mei tot november op woensdag en zaterdag van harte welkom voor een kopje thee, een broodje, kom soep of een stuk taart. Alles wordt zoveel mogelijk gemaakt van eigen oogst. Naast het feit dat Esther dol is op planten, houdt zij namelijk ook erg van koken.
Nieuwe rassen met leuke verhalen
Op mijn vraag of ze zich houdt aan de lijst van gewassen die Willem III kweekte, antwoordt Esther “het gaat mij om de smaak en niet alleen om de historie van een ras. Sommige rassen zijn niet voor niks vergeten, die zijn gewoon niet te eten!”. En dus vind je in “De Ommuurde Tuin” ook moderne gewassen. Kleur, smaak en verhaal zijn voor Esther het belangrijkste: “er zijn tegenwoordig ook hele mooie nieuwe rassen met leuke verhalen, het hoeft niet allemaal ouderwets te zijn”.
“De Ommuurde Tuin” is een biologische tuin en om de bodem gezond te houden gebruikt Esther plantaardige bemesting en past zij wisselteelt toe. Haar groentebedden heeft ze een rotatie van 1 op 10 gegeven, wat betekent dat de planten nooit 2 jaar achter elkaar in hetzelfde bed staan, maar pas na 10 jaar terugkomen op dezelfde plek. Een systeem dat Esther bijhoudt in een tuindagboek: “anders raak je de weg kwijt!”. Verder gebruikt ze natuurlijk alleen biologisch verantwoord zaad. Op mijn vraag of ze ook zelf zaden oogst, antwoordt ze “ik verzamel alleen zaad van dingen die je niet biologisch kunt kopen, het goed bewaren van zaaigoed is namelijk een kunst op zich”.
Mezen en roofmijten
Van slakken heeft Esther gelukkig niet veel last. “De Ommuurde Tuin” ligt op zandgrond en Esther en haar team van vrijwilligers en stagiaires houden alles zo goed mogelijk onkruidvrij. Mulching (het aanbrengen van een bodembedekkende laag plantaardig materiaal tussen de gewassen) hebben ze wel geprobeerd, maar dat heeft niet haar voorkeur. “Op die manier nodig je sommige plagen juist uit, een risico dat ik niet kan nemen. Als ik 150 kroppen sla heb staan moet ik daar zeker 120 van kunnen oogsten”. Bloemenranden om insecten aan te trekken helpen echter ook. En er hangen veel nestkastjes voor mezen, vogels die dol zijn op rupsen. “Als ik echt last krijg van dingen als bladluis of trips – een klein insectje dat je niet ziet, maar dat wel veel schade aan kan richten – dan gebruik ik roofmijten, een biologische manier om plagen te bestrijden. Deze beestjes zet je uit op je gewas en gaan dan voor jou op jacht”.
Ayurvedische voedingsleer
Wat zijn Esther’s ideeën over koken? “Ik kook altijd met datgene wat het seizoen te bieden heeft. De dingen die ik niet uit de tuin kan halen – zoals zuivel en vlees – krijg ik van bekenden uit de buurt. Het is voor mij belangrijk dat gerechten zijn afgestemd op het weer en op de activiteiten van de mensen voor wie ik kook. Iedereen is immers anders. Ik kook daarom graag in buffetvorm zodat mensen kunnen kiezen en eten wat goed voor ze is. Hierin ben ik geïnspireerd door de Ayurvedische voedingsleer, een eeuwenoude Indiase filosofie, waarbij wordt gekeken naar de individuele behoeften van de mens en voedsel een manier is om lichaam en geest in balans te brengen. Ik vind het leuk om dit gedachtegoed te vertalen naar Europese smaken. Verder bedenk ik graag recepten die snel klaar te maken zijn. Deelnemers aan de workshops denken dan: “dat kunnen we thuis ook!”.
Ik kan het iedereen aanraden om “De Ommuurde Tuin” een keer te bezoeken. Het is een moestuin die inspireert, een plek waar je de vogels hoort fluiten, waar je omringd bent door prachtige oude bomen en even helemaal tot rust kunt komen. Dromen voor de toekomst heeft Esther volop: “ik zou graag een grotere kas willen plaatsen zodat we wat voorsprong krijgen in de winter en meer ruimte hebben om zaailingen op te kweken. Een gezellig en comfortabel onderkomen om bezoekers te ontvangen staat echter ook hoog op het verlanglijstje. “Onze binnenruimte is nu namelijk erg beperkt, we werken veel met tenten!”.
Fotografie: Esther Kuiler
RECEPT:
Gevulde courgettebloemen
Pluk ’s morgens vroeg de net geopende vrouwelijke courgettebloemen met vruchtbeginsel. Borstel ze met een zacht borsteltje schoon en haal eventuele insecten eruit. Bewaar de bloemen in de koelkast zodat ze niet verleppen of vul ze direct als ze nog openstaan. Maak een mengsel van jonge geitenkaas en per courgettebloem een theelepel fijngehakte geroosterde hazelnoten, fijngehakte gladde peterselie, een beetje citroentijm en een snufje zout en peper. Vul hiermee de courgettebloem en plak hem vervolgens dicht. Meng daarna 200 gram bloem, 1 ei, 1 dl koud water en een beetje zout tot een beslag. Dompel daar de gevulde courgettebloemen in en frituur ze in een ruime hoeveelheid olie. Even laten uitlekken en… smullen maar!
The post De kok en haar moestuin: Esther Kuiler appeared first on Cashew Stadstuinieren.